سقوط توکن های Layer 1 و Layer 2؛ پول هوشمند به کجا رفت؟
بر اساس گزارش پایان سال مؤسسه OAK Research که این هفته منتشر شد، توکن های لایه اول (Layer 1) و لایه دوم (Layer 2) در سال ۲۰۲۵ با افت قابل توجهی مواجه شدند؛ آن هم در شرایطی که فعالیت توسعه دهندگان همچنان قوی باقی مانده بود. در این دوره، کاربران و سرمایه ها به سمت بیت کوین، اتریوم، BNB Chain و پروتکل های دارای درآمد واقعی چرخش پیدا کردند.
آلت کوین ها با امید وارد سال جدید می شوند
در حالی که بیت کوین در طول سال قدرت نسبی خود را حفظ کرد، توکن های Layer 1 با موجی از فروش مواجه شدند که ضعف های ساختاری آن ها در توکنومیکس و جایگاه بازار را آشکار کرد. این گزارش نشان می دهد بازار در حال فاصله گرفتن از سفته بازی و حرکت به سمت خلق ارزش بنیادی است و پروتکل هایی که نتوانستند فعالیت اقتصادی واقعی را نشان دهند، با واکنش منفی بازار روبه رو شدند.
افت کاربران فعال؛ برنده و بازنده های شبکه ای
بر اساس داده های آن چین، مجموع کاربران فعال ماهانه در بلاکچین های بزرگ حدود ۲۵.۱۵٪ کاهش یافته است. در این میان، سولانا بیشترین افت را تجربه کرد و نزدیک به ۹۴ میلیون کاربر را از دست داد؛ کاهشی بیش از ۶۰٪. در مقابل، BNB Chain با جذب کاربران سایر پلتفرم ها، تقریباً تعداد کاربران خود را سه برابر کرد.
وضعیت متفاوت شبکه های Layer 2
شبکه های Layer 2 نیز مسیرهای متفاوتی را طی کردند. طبق گزارش، Base بیشترین رشد را در شاخص TVL (ارزش کل قفل شده) ثبت کرد و با اتکا به مزیت توزیع کاربران از سوی Coinbase، جایگاه خود را تثبیت نمود. در مقابل، Optimism با کاهش چشمگیر TVL مواجه شد؛ زیرا سرمایه ها به سمت رقبای دیگر منتقل شدند.
عملکرد ضعیف توکن ها در پایان سال
اکثر توکن های بزرگ Layer 1 سال ۲۰۲۵ را با بازدهی منفی به پایان رساندند و برخی پروژه های جدیدتر حتی افت های بسیار شدیدی را تجربه کردند. توکن های لایه دوم نیز علی رغم پیشرفت های فنی، عملکرد مشابهی داشتند.
Optimism و zkSync Era بیشترین ریزش ها را ثبت کردند و Polygon و Arbitrum نیز افت قابل توجهی داشتند. تنها استثنا، Mantle بود که رشد محدودی را تجربه کرد؛ رشدی که طبق تحلیل گزارش، بیشتر ناشی از تمرکز کنترل عرضه بود تا قدرت بنیادی واقعی.
سه عامل اصلی سقوط توکن های زیرساختی
OAK Research سه عامل کلیدی را پشت این افت گسترده شناسایی می کند:
- توکنومیکس بیش ازحد اهرمی شده همراه با برنامه های آزادسازی مداوم
- نبود سازوکارهای معتبر جذب ارزش که استفاده از شبکه را به تقاضا برای توکن متصل کند
- ترجیح سرمایه گذاران نهادی برای بیت کوین و اتریوم نسبت به دارایی های با مارکت کپ کوچک تر
توسعه دهندگان فعال ماندند، قیمت ها نه
با وجود افت قیمت ها، داده های Electric Capital نشان می دهد فعالیت توسعه دهندگان در برخی اکوسیستم ها همچنان قوی باقی مانده است.
اکوسیستم EVM بزرگ ترین جامعه توسعه دهندگان را حفظ کرده و هزاران مشارکت کننده، از جمله تعداد زیادی توسعه دهنده تمام وقت، در آن فعال هستند.
در این میان، بیت کوین بیشترین رشد دوساله را در تعداد توسعه دهندگان تمام وقت ثبت کرده است. سولانا و کل اکوسیستم SVM نیز طی دو سال گذشته رشد قابل توجهی داشته اند؛ نشانه ای از تداوم توسعه فنی، حتی در شرایط ضعف عملکرد توکن ها.
بلوغ بازار؛ پایان پاداش دهی به زیرساخت بدون درآمد
این فاصله میان فعالیت توسعه دهندگان و قیمت توکن ها، به گفته گزارش، نشانه ای از بلوغ بازار است. تیم ها در دوران رکود به ساخت ادامه می دهند، اما سرمایه های سفته بازانه دیگر به زیرساخت هایی که مسیر مشخصی برای درآمدزایی ندارند، پاداش نمی دهند.
استیبل کوین ها؛ ماشین درآمدزایی بازار
طبق این گزارش، صادرکنندگان استیبل کوین بیشترین سهم از درآمد را در میان پروتکل های برتر به خود اختصاص داده اند. تتر و سیرکل در مجموع درآمد سالانه قابل توجهی تولید کرده اند و پلتفرم های مشتقه نیز از طریق مدل های پایدار مبتنی بر کارمزد، درآمد معناداری به دست آورده اند.
در مقابل، بلاکچین های Layer 1 و دوم عمومی که مزیت رقابتی مشخصی نداشتند، نتوانستند رقابت کنند. این گزارش تأکید می کند که شبکه ها باید در سرعت، هزینه یا امنیت پیشرفت معناداری ارائه دهند تا ادامه حیات مستقل آن ها توجیه پذیر باشد.
چشم انداز ۲۰۲۶؛ فشار ادامه دار بر توکن های زیرساختی
بر اساس پیش بینی OAK Research، توکن های زیرساختی در سال ۲۰۲۶ نیز با چالش های جدی مواجه خواهند بود؛ حتی با وجود شفافیت های قانونی در بازارهای کلیدی. نرخ تورم بالا، تقاضای ضعیف برای حقوق حاکمیتی و تمرکز جذب ارزش در لایه های پایه، همگی نشانه هایی از ادامه روند تجمیع در بازار هستند.
در نهایت، گزارش جمع بندی می کند که تنها پروتکل هایی با درآمد واقعی ممکن است به ثبات برسند؛ هرچند آن ها نیز همچنان در معرض نوسانات بازار و فشار آزادسازی توکن های سرمایه گذاران اولیه قرار دارند. بقای توکن های Layer 1 و Layer 2، به رهبری پلتفرم های بزرگ و بازگشت سرمایه گذاران نهادی وابسته است؛ در غیر این صورت، توکن های زیرساختی عمومی به تدریج به حاشیه رانده خواهند شد.
بیشتر بخوانید: CZ و شرط بندی بزرگ روی استیبل کوین 2.0 در 2025
