پروتکل زیرو ایکس 0x (ZRX) چیست؟

پروتکل 0x (ZRX) یک زیرساخت برای تبادل دارایی های دیجیتال مبتنی بر اتریوم فراهم می آورد که از اجزای زنجیره ای و خارج از زنجیره استفاده می کند.

پروتکل 0x (زیرو ایکس zero ex خوانده میشود) به عنوان یک راه حل برای تبادل دارایی های دیجیتال در اکوسیستم بلاکچین، از ترکیب تعاملات خارج از زنجیره و قراردادهای هوشمند درون زنجیره استفاده می کند. این پروتکل به کاربران این امکان را می دهد که دارایی های خود را به صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه های متمرکز تبادل کنند.

صرافی های غیرمتمرکز (DEX) محیط هایی برای کاربران فراهم می کنند تا بدون نیاز به واسطه های متمرکز، دارایی های دیجیتال خود را مبادله کنند. این صرافی ها معمولاً از دو مدل اصلی استفاده می کنند: مدل سازنده بازار خودکار (مانند Uniswap) یا مدل دفتر سفارشات غیرمتمرکز (مانند dYdX).

پروتکل 0x نیز یک سرویس مشابه ارائه می دهد، اما به جای اینکه هر تراکنش را مستقیماً در بلاکچین ثبت کند — که می تواند هزینه های گس زیادی به همراه داشته باشد — از ترکیب تعاملات خارج از زنجیره و قراردادهای هوشمند درون زنجیره استفاده می کند. این رویکرد به کاهش هزینه ها و انجام مبادلات با کارایی بالاتر کمک می کند.

عملکرد پروتکل 0x

پروتکل 0x بر بستر بلاکچین اتریوم و سایر زنجیره های EVM ساخته شده است و به کاربران این امکان را می دهد که علاوه بر توکن های ERC-20، توکن های غیرقابل تعویض (NFTs) را نیز مبادله کنند. این پروتکل به ویژه از تجمیع نقدینگی از بیش از 100 صرافی مختلف مانند Uniswap و Curve برای بهبود قیمت گذاری و کاهش انحراف قیمت ها استفاده می کند.

توکن ZRX

توکن ZRX دو هدف اصلی را برای پروتکل 0x بر عهده دارد: اولاً برای مدیریت پروتکل به عنوان یک توکن حکومتی و دوماً برای پاداش دهی به مشارکت کنندگان در شبکه.

تاریخچه توسعه 0x

پروتکل 0x در سال 2016 توسط ویلیام وارن و امیر باندهالی تأسیس شد. قبل از تأسیس 0x و شرکت مادر آن، 0x Labs، وارن در زمینه های مختلفی از جمله مهندسی مکانیک و رباتیک تحصیل کرده بود و تجربه هایی در استارتاپ هایی مانند Basic Attention Token و Brave داشت. امیر باندهالی نیز به عنوان تریدر در شرکت هایی مانند Chopper Trading فعالیت کرده بود.

در فوریه 2017، وارن و باندهالی سفیدنامه 0x را منتشر کردند و در ماه اوت همان سال، ICO اولیه ای برگزار کردند که طی آن 500 میلیون ZRX به ارزش 24 میلیون دلار فروخته شد. تیم 0x تاکنون بیش از 85 میلیون دلار از سرمایه گذاری های خطرپذیر جذب کرده است.

نسخه های پروتکل 0x

پروتکل 0x تاکنون تغییرات و به روزرسانی های زیادی داشته است. یکی از مهم ترین به روزرسانی ها در ژانویه 2023 با تأسیس نسخه 4 (v4) صورت گرفت که تجمیع DEX و هدف آن بهبود نقدینگی و قیمت گذاری معاملات بود.

نحوه عملکرد پروتکل 0x

پروتکل 0x با استفاده از مجموعه ای از قراردادهای هوشمند که بر روی بلاکچین اتریوم و راه حل های لایه دوم (مانند Optimism) و سایر زنجیره هایی که از ماشین مجازی اتریوم استفاده می کنند، مانند Avalanche و Fantom، ساخته شده است.

دو نقش اصلی در اکوسیستم 0x

• سازندگان (Makers): این افراد نقدینگی را به بازار ارائه می دهند و منتظر می مانند تا سفارشات آنها با درخواست های دیگران تطابق پیدا کند.
• گیرندگان (Takers): این افراد به دنبال تأمین تقاضای بازار هستند و از نقدینگی فراهم شده توسط سازندگان برای مبادله دارایی های دیجیتال استفاده می کنند.

اجرای معاملات

برای کاهش هزینه های گس در بلاکچین و کاهش انحراف قیمت ها در معاملات، 0x از ترکیبی از تراکنش های امن به صورت خارج از زنجیره و درون زنجیره استفاده می کند که به آن «واسطه گری خارج از زنجیره و تسویه درون زنجیره» گفته می شود.

محصولات پروتکل 0x

پروتکل 0x از چندین محصول اصلی بهره می برد که عبارتند از:

• Swap API: این API از قراردادهای هوشمند برای تجمیع داده ها از چندین صرافی غیرمتمرکز استفاده می کند.
• Orderbook API: این ابزار برای ایجاد و اجرای سفارشات محدود بر روی بلاکچین اتریوم، زنجیره BNB یا پالیگان به کار می رود.
• Matcha: یک “DEX از DEXها” است که به کاربران امکان می دهد معاملات خود را با استفاده از تجمیع کننده DEX 0x انجام دهند.
• NFT Swap SDK: یک کیت توسعه نرم افزار چند زنجیره ای است که به توسعه دهندگان این امکان را می دهد که قابلیت تبادل NFT را در اپلیکیشن های غیرمتمرکز خود پیاده سازی کنند.

استفاده از توکن ZRX

توکن ZRX به عنوان توکن حکومتی عمل می کند که به جامعه این امکان را می دهد تا در مورد پیشنهادات برای بهبود پروتکل رأی دهند. همچنین برای پاداش دهی به واسطه ها که سفارشات سازندگان را به دفتر سفارشات 0x منتقل می کنند، استفاده می شود.

توزیع توکن ها

در زمان راه اندازی، حداکثر تعداد توکن های ZRX به یک میلیارد محدود بود. از این تعداد، 500 میلیون توکن در ICO 2017 فروخته شد و مابقی به صورت زیر تخصیص یافت: 15% برای هزینه های عملیاتی و توسعه، 15% به صندوق توسعه دهندگان 0x، 10% به تیم و 10% به مشاوران و سرمایه گذاران اولیه.

نتیجه گیری

پروتکل 0x یک چارچوب برای تبادل غیرمتمرکز دارایی های دیجیتال فراهم می آورد که می تواند توسط توسعه دهندگان صرافی های غیرمتمرکز و سایر محصولات مالی استفاده شود. این پروتکل با تجمیع نقدینگی از منابع مختلف، قیمت های بهینه تری برای تبادل ارزهای دیجیتال ارائه می دهد و از توکن ZRX برای پاداش دهی و حکمرانی استفاده می کند.

بیشتر بدانید: تعویض توکن Token Swap چیست؟